Bir işe girmeden önce, çalışmanıza izin veren bir ikamet iznine ihtiyacınız var*. Almanya’ya giriş yapmadan önce Türkiye’de ikamet ettiğiniz yere göre yetkili Alman dış temsilciliğine (Büyükelçilik veya Başkonsolosluk) vize başvurusunda bulunmalısınız**. Ancak çoğu zaman Federal İş Ajansı (Bundesagentur für Arbeit) tarafından onay verildikten sonra vize verilebilmektedir. Bu onayı normal şartlarda Almanya’nın ilgili dış temsilciliği almaktadır. Gerekli tüm şartlar yerine getirildiğinde size sınırlı süreli ulusal vize verilecektir. Bu süre içinde Almanya’daki ikamet yerinizdeki yabancılar dairesi nezdinde uzun süreli ikamet izni başvurusunda bulunmanız gerekir.

* Avrupa hukukuna göre serbest dolaşım hakkınız varsa, bu durum geçerli değildir. Avrupa Birliği ülkeleri, Norveç, İzlanda, Lihtenştayn ve İsviçre vatandaşları serbest dolaşım hakkına sahiptir. Bu kişiler Almanya’ya vizesiz giriş yapabilir ve çalışmak için izin almalarına gerek yoktur. Bu hakka sahip kişilere eşlik eden üçüncü ülke mensubu aile üyelerinin ise genel olarak giriş vizesine ihtiyaçları vardır ve bu kişilere kolaylaştırılmış sürece göre giriş vizesi verilir ve Almanya’ya giriş yaptıktan sonra da serbest dolaşım hakkına sahip aile bireyleriyle aynı imtiyazlara sahip olurlar.

** Eğer Avusturalya, Büyük Britanya, İsrail, Japonya, Kanada, Kore Cumhuriyeti, Yeni Zelanda ve Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı iseniz vizesiz giriş yapabilirsiniz. Almanya’daki ikamet izniniz için gerekli başvuruyu bundan böyle ikamet edeceğiniz yerdeki yabancılar dairesine yapabilirsiniz. Şayet Almanya’ya giriş yaptıktan hemen sonra, henüz ikamet izni almadan önce çalışmak istiyorsanız, bu durumda çalışmanıza izin veren bir vize için başvuruda bulunmalısınız.

Meslek eğitimi almış ve akademik eğitim almış nitelikli iş gücü arasında bir ayrım yapılmaktadır. Yabancı ülkelerde alınan eğitimler için Almanya’da denklik alınması gerekiyor. Meslek eğitimi almış nitelikli işçilerin, Alman yasalarına göre en az iki yıl olması gereken nitelikli mesleki eğitimlerini tamamlamış olmaları gerekiyor.

Akademik eğitim almış nitelikli iş gücünün, denkliği kabul edilen veya bir Alman üniversite diplomasına denk bir diplomaya sahip olması gerekiyor. Nitelikli iş gücü sadece kalifiye bir işte çalışabilir.

Aşağıdaki durumlarda nitelikli iş gücü olarak ikamet izni alabilirsiniz:

• Yurt dışında aldığınız diplomanız için Almanya’dan denklik aldıysanız *,
• Şimdiden size somut bir iş teklifi yapıldıysa. Bunun için gelecekteki işvereninizden „Erklärung zum Beschäftigungsverhältnis“ (İşe giriş beyannamesi) başlıklı formu doldurmasını rica edin**,
• Meslek icra etme izni aldıysanız (veya bu iznin size verileceğine dair teminat aldıysanız) veya “düzenlemelere tabi” (reglementierter Beruf) ¹ olan (örneğin sağlık alanındaki) bir meslekte çalışmak istiyorsanız,
• Örneğin geçerli pasaport, geçiminizi sağlayacak şekilde yeterli gelir vs. gibi yabancılar hukukuna bağlı genel şartları yerine getiriyorsanız.

¹⁾ Almanya'da bazı meslekler yasalarla düzenlenmektedir. Yasalarla düzenlenmiş demek, Almanya’da meslekte çalışabilmek için mesleki deneyiminize denklik almanızın gerekmesidir. Bu yasal bir koşuldur.

Vize başvurunuzu ancak, tüm şartları yerine getiriyorsanız ve tüm belgeleri eksiksiz bir şekilde sunabiliyorsanız yapmalısınız. Şayet yurt dışından aldığınız diplomanız/yetkinliğinizin denkliği henüz kabul edilmediyse vize başvurunuzun işleme alınması mümkün değildir.

* Almanya’da meslek eğitiminizi veya yüksekokul eğitiminizi tamamladıysanız denklik gerekmemektedir. Yurt dışından alınan yeterliliklerin denkliğinin kabulü için farklı makamlar yetkilidir. Bu hususla ilgili aşağıda belirtilen yerlerden bilgi alabilirsiniz:

- www.make-it-in-germany.com

- www.Anerkennung-in-Deutschland.de

- „Arbeiten und Leben in Deutschland“ Çağrı Merkezinden: +49 30 1815 – 1111 (Almanya’da Çalışma ve Yaşama Bilgi Hattı)

- Zentralstelle für ausländisches Bildungswesen (Yurtdışı Eğitim Merkezi)

(https://www.kmk.org/zab/zentralstelle-fuer-auslaendisches-bildungswesen.html)

Eğer bir yüksekokul diplomasına sahipseniz ve düzenlemelere tabi olan meslekler dışında kalan bir meslekte çalışmak istiyorsanız yüksekokul diplomanızın “anabin” isimli veri tabanında kayıtlı olması yeterli olabilir. Bununla ilgili detaylı bilgiyi https://anabin.kmk.org/anabin.html adresinden edinebilirsiniz.

** Formu buradan indirebilirsiniz:

“Erklärung zum Beschäftigungsverhältnis" (İş ilişkisine dair beyan)

“Erklärung zum Beschäftigungsverhältnis” (İş ilişkisi beyanı) formuna ek A belgesi (sadece denklik işlemine yönelik vizeler için)

“Erklärung zum Beschäftigungsverhältnis” (İş ilişkisi beyanı) formuna ek B belgesi (sadece geçici görev, şirket içi yer değişimi, personel takasına yönelik vizeler için)

Nitelikli iş gücü için Almanya’daki iş ilişkisi sosyal güvenlik kapsamında olmalıdır. Geçici görevlendirmeler için özel şartlar geçerlidir.

*** Düzenlemelere tabi olan meslekler kapsamında yer alan mesleklerle ilgili bilgileri

www.anerkennung-in-deutschland.de adresinden ve https://web.arbeitsagentur.de/berufenet/ergebnisseite/reglementierte-berufe?berufecluster=reglementiert bağlantısından edinebilirsiniz. Mesleğin icrası için izin veren makamlar mesleki yeterliliğin denkliği konusunda da karar vermektedir.

Şayet resmi veya özel araştırma kurumuyla bağlantılı bir araştırma çalışmasında yer almak üzere sözleşme imzaladıysanız, araştırmacı olarak ikamet izni başvurusunda bulunabilirsiniz. Yeterliliğinizin tanınması için özel bir işlem gerekli değildir. Ancak en azından bir doktora programına kabul edilecek düzeyde üniversite mezunu olduğunuzu kanıtlamalısınız. Araştırmacının alması gereken ikamet izni için bir iş sözleşmesi zorunlu değildir. Örneğin burs alan kişiler de bu başvuruyu yapabilir. Şayet “AB Mavi Kartı” alma şartlarını yerine getiriyorsanız, mavi kart ile araştırmacı ikamet izni arasında seçim yapabilirsiniz.

Diğer bilgileri bu linkte bulabilirsiniz: https://www.make-it-in-germany.com/de/visum-aufenthalt/arten/weitere/forschen

Nitelikli iş gücü vasfına bakılmaksızın, İstihdam Yönetmeliği'nde (“Beschäftigungsverordnung”) düzenlenen meslekler için ikamet izni verilebilir. Örneğin şirket yöneticiliği, özel görevlendirmeler, profesyonel şoförlük, uzman aşçılık, sanatçılar, sporcular, belirli stajyerler, istisna akdi çerçevesinde çalışanlar bu kapsama girmektedir. (Bkz.: https://www.make-it-in-germany.com/de/visum-aufenthalt/arten/weitere) 

Yabancı ülkelerden aldıkları mesleki eğitim veya üniversite diplomaları Almanya’da resmi olarak kabul edilmemiş ve mesleki deneyime sahip kişiler de çalışma amaçlı ikamet izini alabilirler. (Bkz.: https://www.make-it-in-germany.com/de/visum-aufenthalt/arten/visum-berufserfahrene)

Bunun dışında belirli ülkelerin* vatandaşlarına her türlü iş için çalışma izni verilebilmektedir. Şayet düzenlemeye tabi olan bir meslekte çalışacaksanız, mesleği icra etme izni verilmiş veya verileceğinin garanti edilmiş olması gerekiyor. Çoğu durumda Federal İş Ajansı onay vermelidir. Yönetici, uzman ve stajyer gibi (şirket içi transfer şeklindeki) görevlendirmelerde “ICT” kartı verilebilir.

* Aşağıda belirtilen ülkeler için geçerlidir:

Andorra, Avustralya, İsrail, Japonya, Kanada, Kore Cumhuriyeti, Monako, Yeni Zelanda, San Marino, ABD (İstihdam Yönetmeliği § 26/1) ile Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan (İstihdam Yönetmeliği § 26/2).

01.06.2024 tarihinde yürürlüğe giren “Fırsat Kartı” (Chancenkarte) ile 12 aya kadar Almanya´da kalıp iş arayabilir ya da yabancı ülke meslek diplomalarınızın denkliği için gerekli süreci tamamlayabilirsiniz. Fırsat kartı iki yöntemle temin edilebilir: Yabancı ülke diplomasının denkliğini belgeleyen ve böylece İkamet Kanunu´nun 18/3 maddesine göre “nitelikli işgücü” kapsamına giren üçüncü ülke vatandaşları başka herhangi bir şartı yerine getirmeksizin vize bölümlerimizden “Fırsat Kartını” talep edebilirler. Bilhassa da dil bilgisi kanıtlanmak zorunda değil. Bunun dışında herkesin ya bir yabancı ülke yüksek okul diploması, ya da en az iki yıllık meslek okulu diploması (her ikisi de eğitimin alındığı ülke makamlarınca tanınan belgeler olmalı) veya bir Alman Dış Ticaret Odası tarafından verilen meslek diploması ibraz etmelidir. Ayrıca A1 seviyesinde basit Almanca bilgisi veya B2 seviyesinde İngilizce bilgisi gereklidir. Yani iyi derecede İngilizce bilgisini kanıtlayanların Almanca bilmesine gerek yoktur.

Bu koşullar yerine getiriliyorsa, Almanya´da denklik, dil bilgisi, meslek tecrübesi, yaş ve Almanya bağlantısı ve beraberinde gidecek eşin potansiyeli gibi kriterlerde çeşitli puanlar toplanabilir. “Fırsat Kartı” almaya hak kazanmak için en az altı puan gereklidir.

 “Fırsat Kartı” en fazla 12 aylık verilebilmekte ve bu süre zarfında kişinin geçimini sağlayabiliyor olması gerekir. Bu kartla Almanya´da kalırken bir işyerinde deneme çalışması yapılabilir veya haftalık 20 saati geçmeyecek şekilde bir işte çalışılabilir.

“Fırsat Kartı” ve “Self-Check” için ayrıntılı bilgiye “Make it in Germany” (www.make-it-in-germany.com/de/visum-aufenthalt/arten/chancenkarte-jobsuche) ve dış temsilciliklerimizin web sayfalarından ulaşabilirsiniz.

* Meslek eğitiminizi veya yüksekokul eğitiminizi Almanya’da tamamladıysanız denklik gerekmemektedir. Yurt dışından alınan yeterliliklerin tanınması konusunda farklı makamlar yetkilidir. Bu hususla ilgili aşağıda belirtilen yerlerden bilgi alabilirsiniz:

- www.make-it-in-germany.com

- www.Anerkennung-in-Deutschland.de​​​​​​​

- Hotline „Arbeiten und Leben in Deutschland“: +49 30 1815 – 1111 (Almanya’da Çalışma ve Yaşama Bilgi Hattı)

- Zentralstelle für ausländisches Bildungswesen (Yurt Dışı Eğitim Merkezi) (https://www.kmk.org/zab/zentralstelle-fuer-auslaendisches-bildungswesen.html)

Eğer bir yüksekokul diplomasına sahipseniz ve “düzenlemelere tabi olan meslekler dışında kalan bir meslekte çalışmak istiyorsanız yüksekokul diplomanızın “anabin” isimli veri tabanında kayıtlı olması yeterli olabilir. Bununla ilgili detaylı bilgiyi https://anabin.kmk.org/anabin.html adresinden edinebilirsiniz.

Eğer yurt dışında aldığınız meslek eğitiminin denkliği tam olarak tanınmıyorsa ve Almanya’daki eşdeğer eğitime kıyasla eksiklikler tespit edilmişse yurt dışında almış olduğunuz meslek eğitiminin tümüyle tanınmasını sağlamak için Almanya’da telafi programlarına katılma imkânınız var. Bu tür intibak programına katılımı sağlamak üzere 24 aylık ikamet imkânı mevcut olup, ikameti 3 yıla kadar uzatmak mümkündür. Bunun için gerekli ön şart Almanca bilgisidir. Ön koşul olarak genellikle dil seviyesinin en az A2 düzeyinde olması gerekir. Çalışmak, intibak programına eşlik eden bazı kısıtlamalarla mümkündür.

Kabul veya denklik anlaşması olarak adlandırılan bir anlaşma kapsamında, denklik işlemlerini Almanya’ya giriş yaptıktan sonra başlatmak, ancak hemen işe başlamak mümkündür. Bunun için öncelikle verildiği ülkede resmi olarak kabul edilmiş bir diplomanın mevcut olması gerekmektedir. Eğer bu bir meslek diplomasıysa, en az 2 yıllık bir mesleki eğitim sonucunda verilmiş olması gerekmektedir. Denklik anlaşmasını kabul eden çalışan, Almanya’ya giriş yaptıktan sonra denklik prosedürünü hemen başlatmakla ve bu prosedürü diplomasının eşdeğer olduğunu tespit ettirmek amacıyla yükümlüdür. Aynı zamanda işveren denklik prosedürü sırasında ortaya çıkabilecek eksikliklerin giderilmesini mümkün kılmakla yükümlüdür. Çalışan en az A2 seviyesinde Almanca bilgisine sahip olmalıdır. Denklik anlaşması kapsamında 3 yıla kadar Almanya’da kalınabilir.

Federal İş Ajansı'nın belirli meslek grupları için belli ülkelerdeki istihdam bürolarıyla yaptığı yerleştirme anlaşmaları kapsamında, Almanya'da denklik prosedürünü yürütürken aynı zamanda hedeflenen meslekte çalışmak ta mümkündür.

Evet, Almanya’ya okulda veya işletme içerisinde işbaşı meslek eğitimi almak amacıyla da gidebilirsiniz. Ayrıca eğitime hazırlık amacıyla veya meslekle bağlantılı bir dil kursuna da katılabilirsiniz. Nitelikli bir eğitime başlamak için en az B1 düzeyinde Almanca bilgisi gereklidir. Şayet dil bilgisi hazırlık kapsamında öğrenilecekse veya eğitim kurumu tarafından teyit edilecekse dil düzeyi şartı aranmamaktadır.

Eğitim sırasında haftada 20 saate kadar çalışmak mümkündür.

Şayet 35 yaşından küçükseniz, eğitim yeri aramak için Almanya’ya giriş yapabilirsiniz. Ancak bunun için diğer şartların yanı sıra B1 düzeyinde Almanca bilgisi, yurt dışındaki bir Alman okulundan alınan diploma veya üniversite okumaya imkân veren okul diplomasına sahip olmak gereklidir. Bu tür bir ikametin süresi 9 ayla sınırlıdır.

Şayet bir işveren bulduysanız, gelecekte çalışacağınız bölgedeki yabancılar dairesi nezdinde sizin adınıza hızlandırılmış nitelikli iş gücü sürecine* başvurmak üzere bu işvereni yetkilendirebilirsiniz. Yabancılar dairesi işvereninize konuyla ilgili danışmanlık yapar ve yurt dışından aldığınız yetkinliklerin tanınması için başvuruda destek olur. Yabancılar Dairesi, Federal İş Ajansının onayını alır. Denkliği veren makam ile Federal İş Ajansı belli bir sürede karar vermek zorundadır. Bu sürecin ücreti 411 Avro’dur. Buna yetkinliklerin tanıma ücreti de eklenecektir. Almanya’da incelenmesi gereken tüm şartlar tamamlandığında, yabancılar dairesi ön onayı verir ve bunu işvereninize gönderir. Bu ön onay elinize ulaşır ulaşmaz üç (3) hafta içerisinde gerçekleşmesi gereken vize başvurusu için Almanya’nın dış temsilciliklerinden birinden randevu almalısınız. Söz konusu randevu sırasında ön onayın aslını diğer evraklarla ** birlikte ibraz etmelisiniz. Yurt dışı temsilciliği genelde 3 hafta içinde vize başvurusuyla ilgili kararını vermektedir. Vize ücreti 75 Avro’dur.

* Hızlandırılmış nitelikli iş gücü süreci aşağıdaki durumlarda mümkündür:

- Meslek eğitimi almış nitelikli kişilerde

- Akademik eğitim almış nitelikli kişilerde

- Üst düzey yeterliliğe sahip kişilerde

- Araştırmacı / bilim insanları

- Yöneticiler

- Meslek eğitimi

- Yabancı mesleki yetkinliklerin tanınmasına yönelik çalışmalar mevcutsa

- ve bazı diğer mesleklerde

(bkz.: https://www.make-it-in-germany.com/de/fachkraefteeinwanderung-mit-dem-beschleunigten-fachkraefteverfahren-wie-funktioniert-es )

** Başvuru sırasında ibrazı gerekli olan belgelerin listesini yetkili dış temsilciklerin internet sayfasında https://tuerkei.diplo.de/tr-de/service/05-VisaEinreise/-/1514554 bulabilirsiniz.

Aşağıda belirtilen sayfalardan ve kurumlardan bilgi alabilirsiniz:

• www.make-it-in-germany.com / https://www.make-it-in-germany.info.tr/
• “Make it in Germany” yurtdışından gelen nitelikli iş gücü için Federal Hükümetin oluşturduğu sayfadır.
  
• www.anerkennung-in-deutschland.de / https://www.anerkennung-in-deutschland.de/html/tr/uzmanlar.php#
• Federal Hükümete ait yurtdışı meslek yeterlilikleri konusunda bilgi veren sayfadır.
• Denklikle ilgili olarak “Arbeiten und Leben in Deutschland” (Almanya’da Çalışma ve Yaşama) isimli web sitesinden (https://www.make-it-in-germany.info.tr/) veya +49 30 1815 – 1111 telefon hattından.
• Zentrale Servicestelle Berufsanerkennung-ZSBA (Meslek Diplomaları Tanıma Merkezi) (01.03.2020’den itibaren) ve
• Yurtdışındaki bazı danışma servisleri (“Pro Recognition” çerçevesinde farklı yurt dışı ticaret odalarında tanınmayla ilgili danışmak verenler). Bununla ilgili bilgiyi www.anerkennung-in-deutschland.de sayfasında bulabilirsiniz.